“Generatieve AI is hot en iedereen wil het. Tegelijkertijd weten maar weinig organisaties wat precies de kansen en de risico’s zijn. Daar kan de overheid veel meer met de markt over praten. Marktpartijen hebben ervaring met de inzet van AI, in verschillende landen en sectoren. Zij kunnen best practices en valkuilen delen, waardoor de overheid sneller en veiliger kan innoveren. Dat biedt de overheid waardevolle inzichten: waar ging het mis, hoe kwam dat en hoe kan ik dat voorkomen? Hoe je deze technologie inzet binnen de kaders van de Europese AI-wetgeving is daar ook een onderdeel van.”

“De ruimte om het gesprek hierover te voeren is er, dat staat los van de formele aanbestedingsprocedures. Wij doen dat bijvoorbeeld met de VNG en acht andere marktpartijen. Samen hebben wij een open gesprek over wat AI kan en welke mogelijkheden organisaties hebben om deze in te zetten.”

“Heel veel factoren spelen een rol bij het succesvol inzetten van AI: de kennis en kunde in je organisatie, de kwaliteit van je data, de organisatiecultuur. De mens is een belangrijke factor die AI succesvol maakt. Daarom raden wij aan om eerst kleine projecten te doen. Vanuit daar kun je groeien. Zo helpen wij een middelgrote gemeente om meer inzicht te krijgen in de jeugdzorgproblematiek, waardoor de gemeente sneller kan ingrijpen. De gemeente kan haar geld nu doelmatiger inzetten en veel meer jongeren helpen. Als je het op deze manier aanpakt, dan is AI een hulpmiddel bij het aangaan van maatschappelijke uitdagingen. Hoe je dat precies doet en waar je dan op moet letten, dat is iets waar overheid en markt veel meer het gesprek over kunnen voeren.”

“In de wereld van de fysieke infrastructuur is er een duidelijke werkverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Rijkswaterstaat heeft zelf geen mensen in dienst die wegen aanleggen, dat doen de wegenbouwbedrijven. Wat kunnen we hiervan leren? Als markt en overheid kunnen we effectiever samenwerken als onze werkverdeling zuiverder wordt. Waarin de overheid zich focust op goed opdrachtgeverschap en marktpartijen het werk uitvoeren.”

“Natuurlijk heeft de overheid IT-expertise nodig, maar niet exact dezelfde als de markt. De overheid heeft behoefte aan mensen die de wensen vanuit de business kunnen vertalen naar de informatievoorziening. De markt heeft mensen nodig die software kunnen implementeren en systemen kunnen ontwerpen en beheren. Als we ons daarop focussen, dan zijn we complementair aan elkaar, maken we optimaal gebruik van elkaars kracht, en vissen we bovendien niet in dezelfde vijver. Zeker in deze krappe arbeidsmarkt is dat erg belangrijk!”

“IT-bedrijven kunnen proactiever meedenken met de overheid. Ook in het delen van ervaringen die zij opdoen bij andere overheden. Er is veel te leren van hoe andere overheden technologie toepassen en welke oplossingen zij kiezen. Een voorbeeld: door te werken met een architectuur in onderdelen, kun je veel sneller inspelen op veranderende behoeftes in de samenleving. Informatiesystemen worden dan als kleinere, losse onderdelen ontwikkeld. Die onderdelen kun je vrij snel vervangen en daarmee kun je beleid veel sneller uitvoeren. Op deze manier doe je geen jaren over het vervangen van een systeem, maar heb je een systeem in veel kortere tijd aangepast. Daarmee kun je de afstand tussen beleid en uitvoering enorm verkleinen. De huidige maatschappelijke uitdagingen vragen om een wendbare overheid.”

“Overheid en markt weten elkaar al goed te vinden om te sparren over nieuwe ontwikkelingen, is mijn ervaring. Twee voorbeelden vind ik interessant om te noemen. Ten eerste de hackaton die we samen met het Prinses Máxima Centrum organiseerden. Dat ging over de inzet van data-analyse en AI voor het onderzoek naar kinderoncologie. Er deden 300 mensen aan mee en in een dag tijd werden er heel interessante oplossingen bedacht voor verschillende vraagstukken. Zo breng je kennis bij elkaar van veel verschillende partijen, uit zowel de publieke en de private sector.”

“Voor een groot deel gaat goede samenwerking om het elkaar ontmoeten en kennis delen, om educatie en inspiratie. Er is zoveel nieuwe technologie, het is best moeilijk om te zien waar de kansen en de risico’s liggen en waar je als overheid op wilt inzetten. Wij hadden een tijd terug een gezelschap uit de Nederlandse overheid op bezoek over onder meer cybersecurity.”

“Er ligt een flinke uitdaging om onze samenleving, economie en infrastructuur te beschermen in deze tijden van toenemende internationale spanningen. Juist op dit gebied kunnen markt en overheid goed samenwerken. De kennisuitwisseling die tijdens dat bezoek plaatsvond vind ik het tweede goede voorbeeld van samenwerking.”

“Vanuit inkoop en leveranciersmanagement wordt het contact met de markt vaak rigide aangepakt. Er is meer mogelijk. Vooral op het vlak van cybersecurity, AI en datagedreven werken kan de overheid de markt veel meer vragen stellen. Bij deze technologie wil je een goede afweging maken tussen de voordelen en de risico’s. De basis voor die afweging is educatie en inspiratie en die doe je op in een partnerschap tussen overheid en markt.”

“Wat nodig is, is een gedeelde visie op hoe je IT in kunt zetten voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. We, overheid en markt, zijn namelijk met zijn allen op weg naar de superslimme samenleving, Society 5.0, waarbij technologische innovaties een steeds belangrijkere rol spelen voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Denk aan de leefbaarheid in steden of burgerparticipatie op basis van het ontwikkelen van datascenario’s voor het visualiseren van de impact van beleidsbeslissingen, waardoor meer draagvlak en effectiviteit kan worden gecreëerd.”

“Het is van belang dat we bij de invulling hiervan menselijke waarden, normen en belangen niet uit het oog verliezen. Daarom is het raadzaam dat bij het ontwerpen en implementeren van dienstverlening bij zowel overheden als leveranciers continu aandacht is voor de menselijke maat, duurzaamheid en ethiek. Maar ik denk ook aan efficiënte werkplekken voor ambtenaren om hun werk te kunnen uitvoeren.”

“Wij streven ernaar om samen met overheden essentiële vraagstukken te beantwoorden over veranderende (technologische) behoeften. Om te laten zien hoe we samen kunnen werken aan deze digitale transformatie. Laten we een gezamenlijke visie ontwikkelen over de vraag hoe IT- toepassingen als onder meer GenAI, IoT en Cloud, bij kunnen dragen aan het oplossen van de maatschappelijke opgaven. De complexiteit van IT-projecten bij de overheid neemt alleen maar toe, omdat IT steeds meer doorvlochten is in de werkwijze van organisaties. Een IT-project is al lang niet meer het vervangen van een stukje technologie. Dit vraagt zowel van de overheid als van de markt om een aanpassing van skills. Skills die complementair zijn aan elkaar en elkaar versterken om projecten te doen laten slagen.”

“AI heeft de potentie om niet alleen economische groei te stimuleren, maar ook om een cruciale rol te spelen bij het aanpakken van diverse maatschappelijke uitdagingen. Denk bijvoorbeeld aan kwesties als het asiel- en migratiebeleid en de huidige woningcrisis, die hoog op de agenda van het nieuwe kabinet staan. Zolang ethiek en inclusiviteit gewaarborgd worden, kunnen AI-toepassingen processen zoals asielaanvragen en woningbouwprojecten efficiënter en effectiever maken.”

“Een andere uitdaging is het waarborgen van werkgelegenheid en economische stabiliteit te midden van technologische veranderingen. De overheid speelt een sleutelrol in het stimuleren van AI-gebruik om maatschappelijke problemen op te lossen. Door te experimenteren met AI-toepassingen en succesverhalen te delen, worden anderen gestimuleerd hetzelfde te doen.”

“Meer begrip en bewustwording van de mogelijkheden van AI zullen leiden tot breder gebruik en een grotere benutting van het potentieel. Het is daarom belangrijk dat zowel de overheid als het bedrijfsleven elkaar in harmonie blijven uitdagen om innovatieve oplossingen te ontwikkelen met behulp van AI. Een dynamische wisselwerking tussen beide domeinen is essentieel. Investeren in onderwijs en training rondom AI is van groot belang om een stevig fundament te leggen voor toekomstige generaties en het potentieel van AI volledig te benutten. Internationale samenwerking speelt hierbij ook een belangrijke rol, zodat wereldwijde kennis geïntegreerd wordt en aan internationale standaarden voldaan kan worden. Op deze manier creëren we gezamenlijk een omgeving waarin AI op een verantwoorde wijze bijdraagt aan economische groei en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.”