Visie ontwikkelen met data, het kan!

Het is opvallend dat de reacties op het prikkelende betoog van Paul Strijp en Jan van Ginkel om af te stappen van de beleidscyclus en deze in te ruilen voor de datacyclus vooral defensief waren. Met als misschien wel belangrijkste argument dat indien we data als uitgangspunt van onze sturing nemen we geen richting bepalen, geen doelen stellen en geen betekenis geven.

Tijdens een aan dit betoog gewijd debat hoorde ik zelfs een van de auteurs, Paul Strijp, zijn keutel gedeeltelijk intrekken; weliswaar voorzag Paul nog steeds het einde van de beleidscyclus maar een datacyclus vond hij bij nader inzien een tikkeltje te wild. En dat terwijl de auteurs eigenlijk voor iedere fase van de beleidscyclus al voorbeelden aandragen waarbij de vervanging ervan door een datacyclus tot snellere en betere resultaten leidt. Behalve voor de planfase. En bij het gebrek aan overtuiging dat met data ook doelen, ambities en dromen kunnen worden gecreëerd zit ook het hart van de kritiek van de reacties op het betoog van Paul en Jan. Maar is dat ook zo? Kunnen data en nieuwe digitale technologieën niet plannen of zinvolle agenda’s leveren?

Benutting van data voor bepalen van de agenda

Interessant en wellicht ook risicovol wordt het als we data en technologie kunnen inzetten om visie te ontwikkelen. Dan liggen er mogelijkheden van transformatie en innovatie. Om dichtbij te blijven, bij de provincie Overijssel ontwikkelen we vier scenario’s die beschrijven hoe Overijssel er over 30 jaar uit kan zien als we een aantal ontwikkelingen door trekken. Dat doen we om voor alle op deze wijze denkbare toekomsten zo robuust en adaptief mogelijk te kunnen anticiperen met een agenda en visie voor keuzes, uitvoering en maatregelen.

Met de rekenkracht van nu en de data die we op dit moment tot onze beschikking hebben zouden we digitaal vele honderden of zelfs duizenden scenario’s kunnen bepalen

Maar het zijn maar vier scenario’s en we werken er met wel tien mensen aan. Met de rekenkracht van nu en de data die we op dit moment tot onze beschikking hebben zouden we digitaal vele honderden of zelfs duizenden scenario’s kunnen bepalen inclusief die met zwarte zwanen als pandemieën en grote cyberaanvallen of zaken die we ons nu niet kunnen voorstellen. En dit met rekenkracht en data toekomsten in kaart brengen (en naar de hand zetten) gebeurt al, (nog) niet door de provincie Overijssel, maar wel door bedrijven, denktanks etc. Hier worden plannen en strategische koersen aan ontleend.

Want we zitten natuurlijk al lang in die datacyclus. En dat is helemaal niet vreemd of nieuw want technologische transitie gaat altijd hand in hand met bestuurlijke veranderingen. Dat was al zo bij de transitie van een samenleving van jagers en verzamelaars naar die van landbouw en ook bij latere industriële revoluties. Steeds veranderde de manier waarop we afspraken maken en omgaan met uitdagingen mee met de veranderende wereld. Alleen bij provincies, waar Paul Strijp en ondergetekende werkzaam zijn, houdt het relict beleidscyclus nog relatief lang stand.