De uitsmijter: Kustaw Bessems
‘De NDS is een absoluut minimum’
De NDS gaat vooral over achterstallig onderhoud, over de basis op orde krijgen. Als de uitvoering slaagt, is de digitale overheid net uit de startblokken, stelt Kustaw Bessems. Volgens de Volkskrant-columnist, publicist en maker van de podcast Stuurloos kampt de overheid met een achterstand in brede zin. ‘De NDS is een omwenteling die de overheid ook zelf nodig heeft.’
Door Pieter van den Brand
Beeld Robert Tjalondo
Als de Nederlandse Digitaliseringsstrategie succesvol uit zou pakken, zou dat een enorme prestatie zijn, stelt Bessems. ‘Dat moet wel, want als het simpel was, zou er niet al 25 jaar over worden gepraat en zouden alle eerdere pogingen er niet al zijn geweest.’
Tegelijk ziet hij de NDS als een absoluut minimum. ‘Het gaat vooral over achterstallig onderhoud, over de basis op orde krijgen. Als het lukt zijn we aan de ene kant heel veel verder en aan de andere kant net begonnen. We hadden echter al veel verder moeten zijn.’
De goede voornemens staan nu hernieuwd op papier, maar de projecten mogen ditmaal niet verzanden, wil Bessems de hoge mate van urgentie beklemtonen. ‘Digitalisering is de ruggengraat van de staat. Als de belastinginning stopt, omdat systemen zijn verouderd en vastlopen, dan valt het alles weg. Dichter bij het begrip staat kun je niet komen.’
Democratische crisis is vol gaande
Bessems stelt dat er niet alleen sprake is van achterstallig onderhoud in digitalisering maar van achterstand bij de overheid in brede zin. ‘Een democratische crisis is vol gaande. Dit is geen veenbrand meer, de vlammen slaan er inmiddels uit. Extra verraderlijk is dat deze crisis zich niet met een duidelijk schokeffect aanbiedt, maar stap voor stap ons leven beïnvloedt. Er is een democratische uitholling gaande: feiten worden aangevreten door desinformatie, bronnen van betrouwbare informatie als de journalistiek en de wetenschap worden verdacht gemaakt en bedreigd, wat ook geldt voor de rechterlijke macht die steeds vaker op de rem moet trappen en de politiek in wordt gesleurd.’
Kijk hoe hard dat gaat in de Verenigde Staten. ‘Instituten die in de weg zitten, worden door de president ontmanteld. Er marcheren militairen door de straat. En de Big Tech-industrie vlijt zich aan zijn voeten. Dat zijn wel de bedrijven waar wij als Nederland ons digitale bestaan aan uitbesteed hebben.’ Dat is de donkere wolk die boven de NDS hangt, waarschuwt Bessems.
‘De democratische gezindheid van mensen wordt minder, ze gaan er steeds minder in geloven’
Vertrouwen verder aangetast
In Nederland gaat het minder snel, maar de democratische gezindheid van mensen wordt minder. ‘Ze gaan er steeds minder in geloven’, constateert Bessems. ‘We zitten in een bijzondere situatie met een demissionair kabinet dat op een minderheid is gebaseerd en misschien nog wel een jaar moet overbruggen. Dat vergroot deze voedingsbodem en tast het vertrouwen verder aan, niet alleen in de overheid maar ook tussen mensen.’
Een adequaat functionerende overheid geeft niet de garantie dat we dit tij kunnen keren, stelt hij, maar het is wel een voorwaarde hiervoor. ‘Het is weliswaar sjiek dat burgers en ondernemers een prioriteit zijn in het digitaliseringsbeleid, maar dat klinkt nog te bescheiden. Ik zie dit als een cruciaal onderdeel van een operatie die onze democratie weer veilig moet stellen. Het is daarom essentieel dat we de basis zo snel mogelijk op orde brengen en vervolgens verder gaan bouwen. Het is fantastisch als overheden op digitaal vlak eindelijk samen optrekken en burgers en ondernemers straks het gevoel krijgen dat ze met één overheid te maken krijgen. Maar het is het begin van een omwenteling die de overheid ook zelf nodig heeft.’
Kustaw Bessems beantwoordt vragen uit het publiek.
Deel dit artikel:
Columnist en podcastmaker Kustaw Bessems: ‘‘Het is fantastisch als overheden op digitaal vlak eindelijk samen optrekken.’