Het doel van de Woo-monitor is om de voortgang te meten, maar ook om overheden inzicht te geven in hoe ze er voorstaan ten opzichte van anderen, vertelt Jeroen Jonkers, Programmamanager Grip op Informatie bij de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG).

De Woo-monitor van de gemeenten en gemeentelijke regelingen dient daarnaast als input voor het jaarplan van de VNG, bijvoorbeeld als blijkt dat er ondersteuning nodig is op een bepaald onderdeel van de Woo. Positieve leerpunten van deze samenwerking tussen de decentrale overheden zijn de continuïteit in contactpersonen, het hebben van mandaat en de gezamenlijke wil om samen te werken. Zo worden ook een aantal vragen van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) opgenomen de Woo-monitor. Dat scheelt weer een extra enquête invullen.

Voorvechters aan het woord

Onder leiding van Frits Bussemaker gaan vijf voorvechters van de open overheid met elkaar in gesprek. Lydia Bremer is directer van het ACOI, Jolein Baidenmann is manager Openbaarheidsbeleid bij het ministerie van BZK, Marijke Visschedijk is chief information officer bij de Provincie Utrecht, Marianne Krug zit in het MT van de Unie van Waterschappen en Koen Wortmann zit in het MT van VNG Realisatie.

Allemaal zijn ze blij met de Woo-monitor, die laat zien wat de decentrale overheid neerzet op het gebied van openheid. Het wachten is natuurlijk op de Rijksbrede Woo-monitor. Daar wordt aan gewerkt.

Opvallend genoeg staat het woord ‘informatiehuishouding’ alleen in een voetnoot van de NDS

Bestuurlijke aandacht blijft nodig

Opvallend genoeg staat het woord ‘informatiehuishouding’ alleen in een voetnoot van de NDS. Niet alle vraagstukken over digitalisering maken onderdeel uit van de NDS, stelt de voetnoot, maar dat betekent niet dat er geen voortgang op wordt geboekt. Op informatiehuishouding lopen juist al een aantal grote trajecten.

Er ontspint zich een discussie in de zaal over de vraag of het erg is dat het woord verder niet expliciet in de tekst staat. Verliest het onderwerp daarmee niet te veel de bestuurlijke aandacht? Of is het juist goed dat er naar andere, aansprekende wegen is gezocht om het onderwerp mee te nemen in de NDS? De werkomgeving van de toekomst is zo’n thema. Ook zijn er aanknopingspunten te vinden in de prioriteiten data, AI en de burger centraal zetten.

Framing van belang

Er zitten dus voldoende ‘haakjes’ in de NDS om het belang van informatiehuishouding naar voren te brengen. Die vaststelling raakt aan de kern van de discussie. Informatiehuishouding is niet sexy. Informatiemanagement klinkt al iets beter, maar zet de boel nog steeds niet in vuur en vlam.

Wie een transformatie naar een open overheid in gang wil zetten, moet aan framing doen. Wat goed werkt, is er een businesscase van maken. Zo verkleint goed informatiemanagement de zoektijd naar documenten aanzienlijk. Het is zaak om slimmer te gaan werken door de boel op orde te krijgen.

Slimmer werken? Dat klinkt al een stuk sexyer. Ook de NDS-prioriteit cybersecurity biedt mogelijkheden. Voor bestuurlijke aansprakelijkheid moet je immers goed weten welke applicaties je hebt draaien. En dát kan dan een manier zijn om in gesprek te gaan over het probleem dat sommige applicaties het onmogelijk maken om data tijdig te vernietigen. Uit de Woo-monitor blijkt deze verplichting uit de Woo door overheden als een groot knelpunt te worden ervaren.

Wie een transformatie naar een open overheid in gang wil zetten, moet aan framing doen

Aansprekende thema’s pakken

Uit internationale onderzoeken blijkt keer op keer dat de open overheid goed werkt in het licht van aansprekende thema’s, zoals armoede aanpakken, discriminatie, of duurzaamheid. Dat is ook de ervaring met de Innovatieagenda, een overheidsbreed initiatief om uitdagingen op een innovatieve manier aan te pakken.

Het woord informatiemanagement valt zelden tijdens de hackathons die in dit kader worden georganiseerd en toch worden er heel wat problemen getackeld die ermee verband houden. Gekscherend wordt gezegd: ‘We noemen het woord informatiehuishouding nooit meer, maar we zorgen dat het in orde komt.’

Loslaten

Dan nog een geleerde les voor de NDS. Uit de ervaringen met de Woo-monitor blijkt dat samenwerken en standaardiseren soms betekent dat je moet loslaten. Volgend jaar zullen bestuurders ervan moeten worden overtuigd dat ze nieuwe indicatoren moeten gaan gebruiken voor de voortgang van de Woo.

Alleen door het oude los te laten kunnen hun organisaties aansluiten bij de overheidsbrede Woo-monitor. Dat geldt zeker als we nog een stap verder gaan en in de toekomst uitbreiden naar een NDS-monitor, zoals Bussemaker voorstelt. Goed idee, vindt het panel. Het geeft bestuurders en de ambtelijke top inzicht om te kunnen sturen op NDS-prioriteiten. Het liefst meteen aan de hand van één overheidsbrede monitor.

De overheidsbrede Woo-monitor geeft bestuurders en de ambtelijke top inzicht om te kunnen sturen op NDS-prioriteiten