Persoonlijke terugblik

Zo, een dagje congres vanachter de laptop! De laatste keer was vorig jaar het iBestuur Congres. Dat geeft al aan dat er afgelopen jaar veel minder georganiseerd is dan voorgaande jaren. Maar goed, we mogen weer! Agenda leeg geveegd (nou ja, zo goed als…) en de wifi op vol vermogen. Daar gaan we!

Vooraf was toegezegd dat de digitale transformatie en de relatie tussen overheid en samenleving centraal zouden staan. Nou, dat bleek al direct bij de plenaire opening. Wellicht ondertussen erg bekend, maar we hebben van de coronatijd geleerd dat er best veel digitaal kan. En dat een groot deel van ons dat ook wil en verwacht. En dat we tegelijkertijd moeten zorgen dat we responsiever zijn en moeten zoeken naar de mensen die we echt een hand willen geven omdat de problematiek voor die mensen te groot of te complex is. Nog geen antwoord hóe we dit exact moeten doen, maar de boodschap is hiermee direct bij de start in ieder geval nogmaals bij mij binnengekomen: dit blijft aandacht behoeven.

Ronde 1 van de workshops was voor mij in bekend terrein duiken: cybersecurity (‘CSR: de cyberweerbaarheid van ons land moet chefsache zijn’). Sla de krant open en je snapt waarom dit belangrijk is. De vele adviezen van de Cyber Security Raad kwamen dan ook veelal over als open deuren (trouwens, ook tussendoor mijn voordeur opengedaan om een pakketje voor de buren aan te nemen, ook dat gaat door tijdens een digitaal congres). Positieve noot: ook hier werd nadrukkelijk de vraag neergelegd hoe de overheid zich moet opstellen en welke rol de overheid moet pakken, onder meer door onderwijs en onderzoek te versterken en de braindrain van cybersecurity kennis te stoppen. En mooi geïllustreerd door de haven van Rotterdam: als er digitaal iets misgaat, dan loopt de fysieke keten ook direct vast. Een integrale benadering is nodig en veel oefenen helpt wel degelijk. Een herkenbaar en warm pleidooi.

De tweede ronde had als titel ‘Werken aan vertrouwen: luister naar de mensen van de uitvoering’. Na de prachtige inleiding van Marije van den Berg (kijk deze zeker nog na, alle workshops staan online!) was het pleidooi eigenlijk al beslecht: luister naar de uitvoering. Na Marije overigens door de andere sprekers ook met goede voorbeelden gestaafd. De les die ik meeneem is dat we met elkaar moeten blijven zorgen dat we in onze goede bedoelingen de burgers van ons mooie land niet vermorzelen, blijf kijken naar uitvoerbaarheid van beleid en sluit aan bij maatwerk. Had de Nationale ombudsman bij de opening niet iets soortgelijks gezegd?

Bij de derde ronde even een uitstapje van het thema relatie overheid en samenleving, namelijk de relatie overheid en leveranciers (‘Markt & Overheid debat: Digitalisering als maatschappelijke motor’). Welgeteld een afvaardiging van zes personen uit ‘de markt’ tegenover één ambtenaar. Typerend voor de overmacht die leveranciers soms op een overheidsorganisatie afsturen? Desalniettemin, mooi om te zien hoe Maarten Schurink fier wist te reageren op de vijf punten van het manifest dat door de leveranciers was opgezet. Goede, herkenbare punten. Het benoemen is één, het daadwerkelijk goed invulling aan deze punten geven is de uitdaging waar we met elkaar voorstaan. De handreikingen over en weer zijn er, ik ben zeer benieuwd of het ook echt gaat helpen uit de kramp te komen die ook ik regelmatig ervaar tussen overheden en leveranciers.

Tot slot in de vierde ronde weer het hart van het thema gepakt: ‘Een Europese digitale identiteit voor iedereen?’. De Europese commissie zet hier nu fors op in vanuit de vraag die er is en om soevereiniteit terug te krijgen. Heerlijk om de bevlogenheid van de vertegenwoordiger van de EU te zien en de mooie pleidooien vanuit het Nederlandse ambtelijk apparaat. En prachtig om de kritische noten van de wetenschapper daartegenover te horen. Misschien wel de meest interessante discussie om bij te wonen, juist ook door de tegengeluiden. En een prachtig voorbeeld van hoe belangrijk het is om na te denken wat de rol van de overheid is en hoe de overheid daar zo goed mogelijk invulling kan geven. Met daarbij een hele grote impact op alle Europese inwoners. Waarbij niets doen of te langzaam acteren grote gevolgen heeft. Deze discussie is nog niet klaar, wel prachtig om te zien hoe bevlogen vanuit de overheid hieraan gewerkt wordt en hoe goed het is dat we hier nog kritische onderzoekers hebben. Dat scherpt aan en maakt het nog beter.

Resumerend was het congres het meer dan waard om een behoorlijke tijd achter het scherm plaats te nemen en zelf ook weer te reflecteren op de plek die de overheid inneemt in de samenleving. De vijfde ronde heb ik helaas moeten missen vanwege andere verplichtingen. Volgend jaar dan toch maar weer echt met iedereen op locatie? Dan kan ik er minder makkelijk even tussenuit knijpen en kan ik ook in de pauzes nog doorspreken met deze en gene. Mogen de buren volgend jaar mijn pakketje aannemen als ik bij iBestuur Congres 2022 ben!